Συνειδητοποιημένοι συμπολίτες συνεργαζόμενοι και με αντίστοιχους ιδεολόγους γειτονικών συνοικισμών και Δήμων, που πρώτοι απ' όλους εργάστηκαν κατά του καθεστώτος Μεταξά, εντάχθηκαν αμέσως μετά την κατάρρευση του μετώπου και την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, στην εθνική αντίσταση, ειδικά μετά την επίσημη ιδρυτική διακήρυξη του Ε.Α.Μ. στις 27 Σεπτεμβρίου 1941.
Έτσι μέσα στα πλαίσια της οργανωτικής διάρθρωσης του Ε.Α.Μ. Πειραιά, ένας τομέας του οποίου ήταν τα Ταμπούρια με τις συνοικίες Δραπετσώνα, Λιπάσματα, Αη Γιώργης, Ευγένεια, Αγ. Σοφία, αναπτύχθηκε τεράστια αντιστασιακή δραστηριότητα.
Ειδικότερα στο Δήμο μας, σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, διετέλεσαν κατά διαστήματα γραμματείς ο Αλέκος Κακουλίδης, ο Βαγγέλης Αργυρόπουλος και ο Νίκανδρος Κεπέσης, ενώ υπεύθυνος της περιοχής ήταν ο Παν. Λαμπρινάκος και ο Χαρ. Τσιρίδης. Σημαντική επίσης ήταν η συμβολή πολλών μελών του εκδρομικού σωματείου ΦΟΙΝΙΞ.
Όταν στις 16 Φεβρουαρίου ιδρύθηκε ο Ε.Λ.Α.Σ. η αντίσταση προχώρησε έμπρακτα, χάρη στις εφεδρικές του δυνάμεις που δρούσαν στις συνοικίες πλαισιωμένες μάλιστα και από μέλη της ΕΠΟΝ. Μια ομάδα ανέλαβε να σαμποτάρει πλοία που είχαν ενταχθεί στην υπηρεσία των Γερμανών, όπως στην περίπτωση του Μιχ. Μονέδα που έκαψε το πλοίο "Αγ. Τριάδα" και κάποιον άλλων που μαζί με τον Σταύρο Λιλόγλου αφαίρεσαν το καραβόσκοινο από το γερμανικό φορτηγό "Μαρία Μέρσυ" που βρισκόταν στο Κερατσίνι και για το οποίο οι Γερμανοί στις 15 Μαϊου 1942 ανάγκασαν τον Δήμαρχο να καταβάλλει το ποσό των 36.500 δρχ. ως αντίτιμο (Πρακτ. Δ.Σ., 1941-43, 117).
Μια άλλη ομάδα έχοντας επικεφαλής τον Βασίλη Καψάλη (καπετάν Βυτινιώτης ή Μπομποτάς) ανέλαβε τη φυγάδευση Ιταλών αντιφασιστών και τη συγκέντρωση όπλων, ενώ μια τρίτη προέβαινε σε σαμποτάζ κατά εργοστασίων, όπως στην περίπτωση του Π. Λουρμπέα και του εργοστασίου Σταυριανού στη διασταύρωση Κερατσινίου - Ν. Ικονίου. Άλλοι πάλι είχαν αναλάβει τη διαφώτιση του λαού με συνθήματα, χωνιά, προκηρύξεις, ενημέρωση, κινητοποίηση.
Αυτή η δραστηριότητα όπως ήταν επόμενο ενόχλησε το κατεστημένο που κατευθυνόταν κυρίως από την αγγλική πολιτική και τα ζωτικά συμφέροντα της Αγγλίας στην χώρα μας. Προκειμένου να κτυπηθούν αυτοί οι πυρήνες, βομβαρδίστηκε ο Πειραιάς και η Δραπετσώνα στις 11 Ιανουαρίου 1944 με ανυπολόγιστες ζημιές και θύματα.
Ακολούθησε το μπλόκο της Κοκκινιάς, η πυρπόληση των Αρμένικων και της Νεάπολης, οι εκτελέσεις στο Χαϊδάρι και στην Κοκκινιά, οι μαζικές κινητοποιήσεις του λαού στις 19 Σεπτεμβρίου 1944 και οι εκτεταμένες απεργίες. Τότε οι Γερμανοί συνέλαβαν αρκετούς εργάτες και τους οδηγούσαν στο Πέραμα.
Ο ΕΛΑΣ Κερατσινίου - Ταμπουρίων τους επιτέθηκε κοντά στο καφενείο του Τρίμπαλη και τους ελευθέρωσε, αλλά συνελήφθησαν ο Σ. Αξιώτης και ο Βεν. Πασσαλής και εκτελέστηκαν στην οδό Θεοφράστου και Μαρίας Κιουρί.
Ειδικότερα στο Δήμο μας, σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, διετέλεσαν κατά διαστήματα γραμματείς ο Αλέκος Κακουλίδης, ο Βαγγέλης Αργυρόπουλος και ο Νίκανδρος Κεπέσης, ενώ υπεύθυνος της περιοχής ήταν ο Παν. Λαμπρινάκος και ο Χαρ. Τσιρίδης. Σημαντική επίσης ήταν η συμβολή πολλών μελών του εκδρομικού σωματείου ΦΟΙΝΙΞ.
Όταν στις 16 Φεβρουαρίου ιδρύθηκε ο Ε.Λ.Α.Σ. η αντίσταση προχώρησε έμπρακτα, χάρη στις εφεδρικές του δυνάμεις που δρούσαν στις συνοικίες πλαισιωμένες μάλιστα και από μέλη της ΕΠΟΝ. Μια ομάδα ανέλαβε να σαμποτάρει πλοία που είχαν ενταχθεί στην υπηρεσία των Γερμανών, όπως στην περίπτωση του Μιχ. Μονέδα που έκαψε το πλοίο "Αγ. Τριάδα" και κάποιον άλλων που μαζί με τον Σταύρο Λιλόγλου αφαίρεσαν το καραβόσκοινο από το γερμανικό φορτηγό "Μαρία Μέρσυ" που βρισκόταν στο Κερατσίνι και για το οποίο οι Γερμανοί στις 15 Μαϊου 1942 ανάγκασαν τον Δήμαρχο να καταβάλλει το ποσό των 36.500 δρχ. ως αντίτιμο (Πρακτ. Δ.Σ., 1941-43, 117).
Μια άλλη ομάδα έχοντας επικεφαλής τον Βασίλη Καψάλη (καπετάν Βυτινιώτης ή Μπομποτάς) ανέλαβε τη φυγάδευση Ιταλών αντιφασιστών και τη συγκέντρωση όπλων, ενώ μια τρίτη προέβαινε σε σαμποτάζ κατά εργοστασίων, όπως στην περίπτωση του Π. Λουρμπέα και του εργοστασίου Σταυριανού στη διασταύρωση Κερατσινίου - Ν. Ικονίου. Άλλοι πάλι είχαν αναλάβει τη διαφώτιση του λαού με συνθήματα, χωνιά, προκηρύξεις, ενημέρωση, κινητοποίηση.
Αυτή η δραστηριότητα όπως ήταν επόμενο ενόχλησε το κατεστημένο που κατευθυνόταν κυρίως από την αγγλική πολιτική και τα ζωτικά συμφέροντα της Αγγλίας στην χώρα μας. Προκειμένου να κτυπηθούν αυτοί οι πυρήνες, βομβαρδίστηκε ο Πειραιάς και η Δραπετσώνα στις 11 Ιανουαρίου 1944 με ανυπολόγιστες ζημιές και θύματα.
Ακολούθησε το μπλόκο της Κοκκινιάς, η πυρπόληση των Αρμένικων και της Νεάπολης, οι εκτελέσεις στο Χαϊδάρι και στην Κοκκινιά, οι μαζικές κινητοποιήσεις του λαού στις 19 Σεπτεμβρίου 1944 και οι εκτεταμένες απεργίες. Τότε οι Γερμανοί συνέλαβαν αρκετούς εργάτες και τους οδηγούσαν στο Πέραμα.
Ο ΕΛΑΣ Κερατσινίου - Ταμπουρίων τους επιτέθηκε κοντά στο καφενείο του Τρίμπαλη και τους ελευθέρωσε, αλλά συνελήφθησαν ο Σ. Αξιώτης και ο Βεν. Πασσαλής και εκτελέστηκαν στην οδό Θεοφράστου και Μαρίας Κιουρί.
Την ίδια τύχη είχαν και οι Χρήστος Αγαλιώτης, Φραγκόπουλος και Σ. Καλαμπόκας που συνελήφθησαν κατά την εξουδετέρωση των υπονομεύσεων τις οποίες είχαν ετοιμάσει οι Γερμανοί προκειμένου ν' ανατινάξουν εργοστάσια κοινής ωφέλειας, λιμενικές εγκαταστάσεις και σιδηροδρομικούς σταθμούς.
Στο Κερατσίνι άφησε την τελευταία του πνοή και ο Ελασίτης του τομέα Αμφιάλης Κ. Φωτάκης που πολέμησε στις 16 Αυγούστου τους Γερμανούς στη σημερινή στάση "Νερό".
Στις 12 και 13 Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί βλέποντας ότι δεν μπορούν πια να παραμείνουν ανατίναξαν προβλήτες, το τελωνείο, λιμεναρχείο, και κτίρια του Ο.Λ.Π. Πρόθεσή τους ήταν να σωριάσουν σε ερείπια το εργοστάσιο ΚΟΠΗ, ντεπόζιτα πετρελαίων, βιομηχανίες, αλευρόμυλους στο Κερατσίνι και την Ηλεκτρική Εταιρεία. Με εξουδετερώσεις καλωδιακών μηχανισμών και μάχες του Ε.Λ.Α.Σ. Ταμπουρίων σώθηκαν ο ΣΕΚ, ο ΣΠΑΠ (τρένα), η ΚΟΠΗ, η Σχολή Δοκίμων, οι Αλευρόμυλοι, η Shell και η Standart. Από την Ηλεκτρική αποχώρησαν με τη συμφωνία να μη τους χτυπήσει ο Ε.Λ.Α.Σ. του Αλέκου Βαρυτιμίδη και του Νώντα Ευσταθόπουλου, πράγμα που έγινε. Όμως για λόγους πρόνοιας ο Νίκανδρος Κεπέσης διέταξε όχι μόνο να παραμείνει φρουρά 15 ανδρών του Ε.Λ.Α.Σ. στο εργοστάσιο, αλλά να τοποθετηθεί κι άλλη στο λόφο με την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου.
Αυτή η απόφαση απέβη σωτήρια, γιατί οι Γερμανοί αφού ανατίναξαν τη Shell, κατευθύνθηκαν με 60 βαριά οπλισμένους άνδρες και 4 μηχανοκίνητα πυροβόλα κατά της Ηλεκτρικής.
Στις 12 και 13 Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί βλέποντας ότι δεν μπορούν πια να παραμείνουν ανατίναξαν προβλήτες, το τελωνείο, λιμεναρχείο, και κτίρια του Ο.Λ.Π. Πρόθεσή τους ήταν να σωριάσουν σε ερείπια το εργοστάσιο ΚΟΠΗ, ντεπόζιτα πετρελαίων, βιομηχανίες, αλευρόμυλους στο Κερατσίνι και την Ηλεκτρική Εταιρεία. Με εξουδετερώσεις καλωδιακών μηχανισμών και μάχες του Ε.Λ.Α.Σ. Ταμπουρίων σώθηκαν ο ΣΕΚ, ο ΣΠΑΠ (τρένα), η ΚΟΠΗ, η Σχολή Δοκίμων, οι Αλευρόμυλοι, η Shell και η Standart. Από την Ηλεκτρική αποχώρησαν με τη συμφωνία να μη τους χτυπήσει ο Ε.Λ.Α.Σ. του Αλέκου Βαρυτιμίδη και του Νώντα Ευσταθόπουλου, πράγμα που έγινε. Όμως για λόγους πρόνοιας ο Νίκανδρος Κεπέσης διέταξε όχι μόνο να παραμείνει φρουρά 15 ανδρών του Ε.Λ.Α.Σ. στο εργοστάσιο, αλλά να τοποθετηθεί κι άλλη στο λόφο με την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου.
Αυτή η απόφαση απέβη σωτήρια, γιατί οι Γερμανοί αφού ανατίναξαν τη Shell, κατευθύνθηκαν με 60 βαριά οπλισμένους άνδρες και 4 μηχανοκίνητα πυροβόλα κατά της Ηλεκτρικής.
Συνήφθη ολιγόωρη μάχη, αλλά αμφίρροπη, που κατέληξε σε παράδοση των γερμανικών δυνάμεων και του οπλισμού τους.
Αλλά και οι δυνάμεις του Ε.Λ.Α.Σ. είχαν 8 νεκρούς, που μαζί με όσους φονεύθηκαν τις προηγούμενες μέρες εκτελώντας το καθήκον τους, ανέρχονται στους 17.
Τα ονόματά τους, μαζί με τους επιζήσαντες συναγωνιστές, θα παραμείνουν φωτεινό σύμβολο θυσίας και αγώνων για την Ελευθερία.
Η μάχη της Ηλεκτρικής Κερατσινίου σήμανε την οριστική εκδίωξη του Ναζισμού από την Ελλάδα. Η 14 Οκτωβρίου 1944 βρίσκει το Δήμο μας ν' αναπνέει τον αέρα της ελευθερίας, καθώς αποβιβάστηκε στο Κερατσίνι η πρώτη μεταπολεμική Κυβέρνηση με τον Γ. Παπανδρέου (18 Οκτωβρίου 1944).
Τα ονόματά τους, μαζί με τους επιζήσαντες συναγωνιστές, θα παραμείνουν φωτεινό σύμβολο θυσίας και αγώνων για την Ελευθερία.
Η μάχη της Ηλεκτρικής Κερατσινίου σήμανε την οριστική εκδίωξη του Ναζισμού από την Ελλάδα. Η 14 Οκτωβρίου 1944 βρίσκει το Δήμο μας ν' αναπνέει τον αέρα της ελευθερίας, καθώς αποβιβάστηκε στο Κερατσίνι η πρώτη μεταπολεμική Κυβέρνηση με τον Γ. Παπανδρέου (18 Οκτωβρίου 1944).
Δυστυχώς οι ταλαιπωρίες του λαού μας συνεχίστηκαν, καθώς οι εξωγενείς παράγοντες καθόριζαν και τις πολιτικές επιλογές στην Ελλάδα.
Το διάστημα 1944 - 1949 με τα τραγικά γεγονότα του εμφυλίου, που ατυχώς είχε μεγάλο αντίκτυπο στο πληθυσμιακό δυναμικό του Δήμου μας, θα πρέπει πια ν' αποτελέσει την αφετηρία διδαγμάτων που θα συμβάλλουν στη σφυρηλάτηση της εθνικής μας ενότητας και ομοψυχίας και στη χάραξη ενός δημιουργικού μέλλοντος.
Ο Δήμος μας για να τιμήσει τους αγωνιστές και τους πεσόντες, όχι μόνο έστησε μνημείο στο χώρο του εργοστασίου, αλλά κάθε χρόνο καταθέτει στεφάνι και διοργανώνει εκδηλώσεις προς τιμή τους, εορτή που καθιερώθηκε με ψήφισμα του Δ.Σ. επί δημαρχίας Χρήστου Φωτίου (Πράξη 109, 10.10.1975).
Οι νεκροί της Ηλεκτρικής:
Αντώνης Καλαποθάκος, Νικ. Γεωργιάδης, Δημ. Μαργαρώνης, Γεώργιος Γκούρδας, Παναγ. Κοσμίδης, Ανδρ. Κούνουπας, Παναγ. Μαυρομάτης, Ιωάν. Ηλιόπουλος, Γρηγ. Μεγκίσογλου, Ακρίτας Τοροσίδης, Παπάζογλου Συρίγος,Βιβλιογραφία: Χάρης Κουτελάκης Λεύκωμα Δήμου Κερατσινίου
ΠΗΓΗ
Το διάστημα 1944 - 1949 με τα τραγικά γεγονότα του εμφυλίου, που ατυχώς είχε μεγάλο αντίκτυπο στο πληθυσμιακό δυναμικό του Δήμου μας, θα πρέπει πια ν' αποτελέσει την αφετηρία διδαγμάτων που θα συμβάλλουν στη σφυρηλάτηση της εθνικής μας ενότητας και ομοψυχίας και στη χάραξη ενός δημιουργικού μέλλοντος.
Ο Δήμος μας για να τιμήσει τους αγωνιστές και τους πεσόντες, όχι μόνο έστησε μνημείο στο χώρο του εργοστασίου, αλλά κάθε χρόνο καταθέτει στεφάνι και διοργανώνει εκδηλώσεις προς τιμή τους, εορτή που καθιερώθηκε με ψήφισμα του Δ.Σ. επί δημαρχίας Χρήστου Φωτίου (Πράξη 109, 10.10.1975).
Οι νεκροί της Ηλεκτρικής:
Αντώνης Καλαποθάκος, Νικ. Γεωργιάδης, Δημ. Μαργαρώνης, Γεώργιος Γκούρδας, Παναγ. Κοσμίδης, Ανδρ. Κούνουπας, Παναγ. Μαυρομάτης, Ιωάν. Ηλιόπουλος, Γρηγ. Μεγκίσογλου, Ακρίτας Τοροσίδης, Παπάζογλου Συρίγος,Βιβλιογραφία: Χάρης Κουτελάκης Λεύκωμα Δήμου Κερατσινίου
ΠΗΓΗ
